Kiedy organizm nie czuje się komfortowo, bo np. musi wykonać większą pracę niż zawsze lub działają na niego czynniki stresogenne, to automatycznie zwiększa swoją wydolność i przekierowuje większość dostępnych składników odżywczych do mięśni i narządów, które mogą mu pomóc Napompowane mięśnie w trakcie treningu cieszą oko i dają motywację do dalszego intensywnego treningu. Dla niektórych pompa to oznaka solidnie wykonanego treningu. Nie bez przyczyny w siłowniach jest tyle luster – kulturysta z reguły bardziej obserwuje swoje mięśnie niż poprawność techniki wykonywanego ćwiczenia. Bez luster na siłowni i pompy mięśniowej trening byłby dla wielu nieco bezbarwny i mało atrakcyjny. Oczywiście, warto wiedzieć, dlaczego powstaje efektowna dla oka pompa mięśniowa.
Powstawanie tego efektu zawdzięczamy zwiększonemu napływowi krwi do mięśni, w efekcie czego woda przemieszcza się z osocza krwi do przestrzeni wewnątrzkomórkowych oraz śródmiąższowych pracujących mięśni. Następuje wypełnienie wodą łożyska naczyń krwionośnych tkanki mięśniowej oraz wzrost objętości cytoplazmy komórek mięśniowych. Układ krążenia nie może odprowadzić całej krwi z mięśni w wyniku czego mięśnie pęcznieją. W tym samym czasie odpływająca z mięśni krew usuwa oczywiście odpady metaboliczne takie jak dwutlenek węgla oraz kwas mlekowy.
Typowo serce młodego człowieka w spoczynku wykonuje zaledwie 70 skurczów na minutę. Ale już w czasie wysiłku częstotliwość ta może skoczyć do max 220 skurczów na minutę. To już sporo. Większa częstotliwość = więcej krwi dotrze do mięśnia. Natomiast gdy się nie ruszasz, przez mięśnie przepływa ok. 15% pojemności minutowej serca (czyli ilości krwi, którą serce pompuje przez minutę). Ale gdy trenujesz, krew z narządów jest przemieszczana do pracujących mięśni. W czasie wysiłku nawet 85% pojemności minutowej serca przechodzi przez pracujący mięsień który w tym momencie produkuje substancje rozszerzające naczynia. Naczynia krwionośne mięśni podczas wysiłku rozszerzają się ,ale roblem w tym, że mięśnie napinając się jednocześnie zaciskają naczynia krwionośne, co ogranicza napływ krwi. To tak jakbyś napełnił elastyczną rurkę wodą i ścisnął w jednym miejscu. Okazałoby się że w rurce wzrosło ciśnienie i rurka zaczęłaby pęcznieć. Tak samo jest w naczyniach krwionośnych.
Upraszczając, kolejność zdarzeń podczas pompy mięśniowej wygląda to tak , że mięsień napina się , zaciska naczynia i następuje wzrost ciśnienia. Pod wpływem wzrost ciśnienia płyn z naczyń przesącza się poza naczynia. Pęcznieją włókna mięśniowe (formalnie: napływ wody przez kanały zbudowane z białka AQP4) . W momencie kiedy mięsień pęcznieje następuje aktywacja szlaków anabolicznych (białko mTOR). Naczynia produkują NO sprzyjając rozszerzaniu naczyń.
Związki „pompujące mięsień”Mam tu na myśli te substancje, które są produkowane przez mięsień, które jednocześnie powodują, że naczynia rozszerzają się. Są nimi kwas mlekowy, pirogronian, związki adenozyny, nieorganiczny fosforan. Zmniejszenie ilości tlenu oraz zwiększenie ilości dwutlenku węgla (dzięki procesom metabolicznym) również sprzyjają rozszerzaniu naczyń. Tylko po co? Po co mięsień dąży do pompy? Błędne jest postrzeganie tego zjawiska jako jedynie trywialnego skutku pracy mięśni. Przede wszystkim, gdy naczynia się rozszerzą, substraty energetyczne lepiej docierają do mięśni. Ponadto pompa mięśniowa to też uwrażliwienie mięśni na bodźce, zdarzenia i strategie suplementacyjne, które mają na celu aktywację nadbudowy mięśni. Przykładowo pompa mięśniowa sprzyja transportowi glutaminy (aminokwasu) do mięśni. Ta zaś jest ważna przy wspomaganiu transportu innych aminokwasów z grupy EAA.Tlenek azotu (NO). Ciekawe jest to, że naczynia też same mogą sprzyjać pompie poprzez produkcję tlenku azotu (NO). Okazuje się, że głównie wysiłki angażujące duże grupy mięśniowe sprzyjają znaczącej produkcji NO, podczas gdy wysiłek małych grup mięśniowych już niekoniecznie może dać taki efekt.Pompa a obrzęk mięśnia Pompa mięśniowa jest obecna przede wszystkim podczas oraz bezpośrednio po treningu. Późniejsze obserwowane napęcznienie mięśnia to tzw. obrzęk mięśniowy. Obrzęk pojawia się kilkanaście godzin po intensywnym treningu jako skutek mikrouszkodzeń błon włókien mięśniowych.Czego nie należy robić?Jeśli zależy tobie na pompie mięśniowej nie powinieneś brać zimnego prysznica (trwającego kilkanaście minut w temp 5-10°C) bezpośrednio po wysiłku siłowym. Udowodniono, że taka strategia może obniżyć napęcznienie mięśni o 10%. Oczywiście zimny prysznic daje też pewną korzyść: schładza mięśnie i ogranicza skalę mikrouszkodzeń mięśnia oraz DOMS.
W wyniku treningu z efektem pompy mięśniowej następuje wyższa lokalna produkcja anabolicznych hormonów tkankowych w komórkach mięśniowych, szczególnie hormonu IGF-1 . Reasumując im lepszy transport krwi do mięśni tym lepszy efekt pompy i szybszy rozwój mięśni.
Aby wspomóc pompę możemy także skorzystać z suplementów, które wypływają na ukrwienie mięśni. Możemy np spróbować Beta alanine która dzięki zawartej w niej karnozynie zmniejsza produkcję kwasu mlekowego, przez co nie czujemy uciążliwego bólu w mięśniach bądź Agmatyne zmniejszającą wytwarzanie substancji odpowiedzialnych za rozkład tlenku azotu, co z kolei wpływa na dostarczanie tlenu do mięśni. AAKG działa podobnie jak dwa powyższe, jednak dodatkowo zwiększa potencję i wykazuje działanie antykataboliczne.