Wyraz „doping” pochodzi od angielskiego słowa „dope”, znaczącego „narkotyzować się”, „dawkować narkotyk”, ale też „fałszować”, jak również, co interesujące „głupek, naiwny”. Dope wywodzi się jednak ze szczepu Kafrów z Afryki, którzy stosowali to słowo podczas obrzędów religijnych. Do Europy hasło to dotarło pod koniec XIX wieku i odnosiło się do narkotyku aplikowanego koniom przed wyścigami. Dziś dopingiem określa się sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i psychicznej poprzez świadome lub nieświadome stosowanie metod i środków medycznych, które zostały oficjalnie zakazane.
Jak wszystko się zaczęło…
Istnieją zapiski świadczące o tym, iż wspomaganie organizmu stosowane było w czasach antycznych. Już wtedy rozpoczął się wyścig o to, kto będzie lepszy i osiągnie w sporcie więcej a dewiza „Citius, altius, fortius” (szybciej, wyżej, silniej) przetrwała do dziś, stając się sentencją teraźniejszych igrzysk olimpijskich. Starożytni Grecy i Rzymianie stosowali wówczas wyłącznie żywieniowe środki wspomagające. Wierzono, że wraz ze spożyciem określonych produktów przejmuje się cechy zwierząt. Konsumując np. serce lwa, stawano się odważnym i silnym jak lew.
Czasy nowożytne zmieniły jednak podejście do kwestii dopingu. W XIX w. zaczęto stosować wspomaganie w postaci kofeiny, alkoholu, a nawet kokainy. Lata 50. XX w. przyniosły znaczny rozwój tego haniebnego i wykraczającego poza wszelkie normy etyki sportowej procesu, niedozwolonego wspomagania. Zaczęto bowiem powszechnie stosować środki anaboliczne, pobudzające, narkotyczne i inne medykamenty użytkiem przeznaczone do leczenia poważnych chorób.
Pierwsze działania zmierzające do walki z rozprzestrzeniającym się z prędkością światła patologicznym procederem, nastąpiły w początkach XX wieku. W Warszawie, Wiedniu, Budapeszcie i innych wielkich miastach zaczęto badać konie wyścigowe. W Polsce pionierem tego przedsięwzięcia był farmaceuta A. Bukowski (1850–1921). Jednak zanim zaczęto poważnie traktować owy problem, musiało dojść do kilku przypadków śmiertelnych. Pierwszą ofiarą zabronionego wspomagania był w 1886 r. brytyjski kolarz, stosujący eter – środek działający przeciwbólowo, stosowany podczas długotrwałego, ciężkiego wysiłku. Śmierć kolarza nastąpiła na skutek przedawkowania. W latach 60 odnotowano ponad 30 zgonów sportowców stosujących niedozwolone farmaceutyki. Ile osób ćwiczących rekreacyjnie zmarło na skutek stosowania dopingu, nie wiadomo, jednak można przypuszczać, iż dane szacowano by w tysiącach.
W 1967 r. powstała komisja medyczna regulująca przepisy antydopingowe. Kilka lat później weszły w życie kontrole antydopingowe, odbywające się coraz częściej podczas zawodów, przed, i po startach, a nierzadko także w postaci nalotów na hotele i ośrodki treningowe. Podstawą badań są próbki moczu, pobierane według precyzyjnie określonych reguł.
Badania antydopingowe w Polsce prowadzi Laboratorium Kontroli Dopingu Instytutu Sportu a przy prezesie UKFiT działa Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie. W 1990 r. Polska ratyfikowała Konwencję Antydopingową przyjętą w 1989 r. przez Radę Europy.Nasze prawo farmaceutyczne jest jednoznaczne.
Art. 124 prawa farmaceutycznego mówi: „Kto wprowadza do obrotu lub przechowuje w celu wprowadzenia do obrotu produkt leczniczy, nie posiadając pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.” 20 stycznia 2005 r.
Fakt, że doping jest szkodliwy dla zdrowia wie chyba przedszkolak.W sporcie zawodowym używanie dopingu podlega ostrym restrykcjom. Najłagodniejszą z nich jest kara pieniężna, jednak najczęściej dochodzi przy tym do dyskwalifikacji. Najsurowszym wyrokiem jest odebranie medalu i dożywotni zakaz startu w zawodach. Jednak istnieją dyscypliny sportu, gdzie nie obowiązuje kontrola antydopingowa. Do nich zalicza się m.in. zawodowa kulturystyka w USA. Doping stosowany jest coraz powszechniej już nie tylko w zawodowstwie, ale i w kulturystyce rekreacyjnej.
Klasyfikacja środków
Środki pobudzające (stymulatory) są to leki zwiększające wydolność, przyspieszają akcję serca, zmniejszają apetyt. Kulturyści używają ich w celu podniesienia swych możliwości wysiłkowych oraz przyspieszenia przemiany materii w celu spalania tkanki tłuszczowej. Należą do nich m.in. amfetamina, ecstasy, efedryna, etylefryna, pseudoefedryna, fenylopropalamina, kofeina, modafinil, strychnina
Narkotyczne środki przeciwbólowe (narkotyki) zmniejszają odczuwanie bólu podczas wytężonego wysiłku. Stosowane przez kulturystów w okresie przemęczenia oraz urazów.
Przedawkowanie stymulatorów, podobnie jak narkotyków, czasem kończy się śmiercią m.in. w skutek zablokowania funkcji oddychania. W grupie tej znajdują się m.in. alfaprodyna, anilerydyna, dekstromoramid, diamorfina, etylomorfina, heroina, hydrokodon, leworfanol, metadon, morfina, petydyna.
Sterydy Nasilając syntezę białek powodują rozwój mięśni i wzrost siły fizycznej, wpływają na układ hormonalny.
Środki moczopędne (diuretyki) Potęgują wydalanie wody i sodu z organizmu, co kulturyści wykorzystują w celu redukcji wagi ciała. Są to m.in. acetazolamid, bumetanid, chlormerodryna, furosemid, indapamid, mannitol, spironolakton, triametaren. Przedawkowanie kieruje często do poważnych zaburzeń elektrolitowych (hiponatremii, hipopotasemii, hipomagnezemii). Ponadto środki te doprowadzić mogą do spadku ciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, bólów i zawrotów głowy.
Hormony peptydowe (glikoproteinowe)
Mają silne działanie anaboliczne, zwiększają możliwości wysiłkowe. Zalicza się do nich: gonadotropinę kosmówkową, kortykotropinę (ACTH), hormon wzrostu (somatotropinę) , insulinę oraz erytropoetynę (EPO). Przedawkowanie ma niezwykle poważne konsekwencje, gdyż egzogenne podawanie hormonów zaburza funkcjonowanie organizmu, co może skończyć się śmiercią. Stosując np. insulinę w przypadku przedawkowania jej, można zapaść w śpiączkę, a nadmiar podawanego EPO prowadzi do dysfunkcji nerek, które rozpoczynają produkcję tego hormonu.
Metody farmakologiczne, chemiczne, fizyczne
Są to zabronione manipulacje, które modyfikują stan i charakter próbek moczu pobieranego do kontroli. Do najczęściej stosowanych należą: cewnikowanie, podmienianie, fałszowanie moczu, ograniczenie wydzielania nerkowego np. poprzez stosowanie epitestosteronu, probenecidu, czy substancji pokrewnych.
Nielegalne wspomaganie towarzyszyło sportom siłowym od zarania dziejów, zmieniły się tylko metody i środki dopingujące. Kiedyś dopingowali się głównie zawodnicy startujący w zawodach, teraz proceder ten towarzyszy już ludziom ćwiczącym rekreacyjnie, w celu spełnienia własnych marzeń o pięknej i muskularnej sylwetce.
